Kara ve denizlerin yıl içinde farklı ısınmasına bağlı olarak oluşan rüzgarlardır.
a. Yaz Musonu
Ilık denizlerde üzerindeki YB alanlarından Asya'daki sıcak karalar üzerinde bulunan AB alanlarına eser. Güneydoğu Asya'ya bol yağış bırakırlar. Yağışlar İlkbahar'da başlar Sonbahar'da sona erer.
b. Kış Musonu
Asya'daki karaların aşırı soğumasına bağlı oluşan YB alanlarından güneydeki ılık denizlere doğru eser.
a. Yaz Musonu
Ilık denizlerde üzerindeki YB alanlarından Asya'daki sıcak karalar üzerinde bulunan AB alanlarına eser. Güneydoğu Asya'ya bol yağış bırakırlar. Yağışlar İlkbahar'da başlar Sonbahar'da sona erer.
b. Kış Musonu
Asya'daki karaların aşırı soğumasına bağlı oluşan YB alanlarından güneydeki ılık denizlere doğru eser.
Rüzgarın birim zamanda aldığı yola rüzgar hızı denir. Anemometre ile ölçülür. Birimi kilometre/saat dir.
Rüzgar şiddeti ise çevresine etkisine göre 0 ' 12 arasında belirlenen değerdir (Bofor ölçeği ile belirlenir).
Rüzgar şiddeti ise çevresine etkisine göre 0 ' 12 arasında belirlenen değerdir (Bofor ölçeği ile belirlenir).
1. Basınç Farkı
Basınç merkezleri arasındaki fark ne kadar fazla ise rüzgar o kadar hızlı olur.
2. Basınç Merkezleri Arasındaki Uzaklık
Birbirine yakın basınç merkezlerinde rüzgar daha hızlı eser.
3. Dünyanın Dönüşü
Dünyanın dönüşüne bağlı olarak rüzgar en uzun yolu izler. Belli bir süre sonra enerjisini kaybeder ve rüzgar hızı azalır.
4. Sürtünme
Yere yakın esen rüzgarlar yere sürtünerek hız kaybeder.
Basınç merkezleri arasındaki fark ne kadar fazla ise rüzgar o kadar hızlı olur.
2. Basınç Merkezleri Arasındaki Uzaklık
Birbirine yakın basınç merkezlerinde rüzgar daha hızlı eser.
3. Dünyanın Dönüşü
Dünyanın dönüşüne bağlı olarak rüzgar en uzun yolu izler. Belli bir süre sonra enerjisini kaybeder ve rüzgar hızı azalır.
4. Sürtünme
Yere yakın esen rüzgarlar yere sürtünerek hız kaybeder.
1. Basınç Merkezlerinin Konumu
Rüzgarın esiş yönü yüksek basınçtan alçak basınca doğrudur. Dünyanın dönüşünden dolayı hareketi sırasında en uzun yolu izler. Basınç merkezleri yer değiştirirse rüzgar yön değiştirir.
2. Yer Şekilleri
Rüzgarın hızı ve yönü yer şekillerine bağlı olarak değişir. Dağlar, rüzgarı keser ancak vadiler, boğazlar ve geçiştlerde rüzgar yer şekillerine uygun eser ve daha hızlı eser.
3. Dünyanın Dönüşü
Dünyanın kendi ekseni etrafındaki dönüşü rüzgarların ve okyanus akıntılarının yönünde sapmaya yol açar. Buna "koriyolis" kuvveti denir.
Sapma hareketi ekvatorda fazla, kutuplarda azdır; Kuzey yarım kürede sağa, güney yarım kürede sola doğrudur.
Rüzgarın esiş yönü yüksek basınçtan alçak basınca doğrudur. Dünyanın dönüşünden dolayı hareketi sırasında en uzun yolu izler. Basınç merkezleri yer değiştirirse rüzgar yön değiştirir.
2. Yer Şekilleri
Rüzgarın hızı ve yönü yer şekillerine bağlı olarak değişir. Dağlar, rüzgarı keser ancak vadiler, boğazlar ve geçiştlerde rüzgar yer şekillerine uygun eser ve daha hızlı eser.
3. Dünyanın Dönüşü
Dünyanın kendi ekseni etrafındaki dönüşü rüzgarların ve okyanus akıntılarının yönünde sapmaya yol açar. Buna "koriyolis" kuvveti denir.
Sapma hareketi ekvatorda fazla, kutuplarda azdır; Kuzey yarım kürede sağa, güney yarım kürede sola doğrudur.
https://www.facebook.com/CografyaDefteri
-Sayfamıza Bekleriz-
-Sayfamıza Bekleriz-
Yüksek basınç merkezinden alçak basınç merkezine doğru gerçekleşen yatay hava hareketine rüzgar denir.
Yüksek basınç alanlarında hava yayılma, alçak basınç alanlarında hava yükselme eğilimindedir.
Farklı basınç alanları birbirine doğru hava hareketiyle basıncı dengelemeye çalışırlar.
Yüksek basınç alanlarında hava yayılma, alçak basınç alanlarında hava yükselme eğilimindedir.
Farklı basınç alanları birbirine doğru hava hareketiyle basıncı dengelemeye çalışırlar.
Sürekli termik ve dinamik basınç merkezleri arasında esen rüzgarlardır.
a. Alizeler
30° enlemlerinden Ekvator’a doğru esen rüzgarlardır.
Alizeler sıcak su akıntılarının oluşmasında ve tropikal bölgede karaların doğusunun yağışlı olmasında etkilidir.
b. Batı Rüzgarları
30° enlemlerinden 60° enlemlerine esen rüzgarlardır.
Batı rüzgarları sıcak su akıntılarını devam ettirir ve batı yönlü oldukları için kıtaların batısının yağışlı olmasını sağlar.
c. Kutup Rüzgarları
Kutuplardan 60° enlemlerine esen rüzgarlardır.
60 derece enlemlerinde Batı Rüzgarları ile karşılaşarak cephe yağışlarının oluşmasını sağlar.
Isınan hava yükselir sonra yatay yönde hareket eder ve soğuduğu zaman tekrar çöker. Sıcaklığa bağlı olarak oluşan basınç merkezleri termik basınçlardır.
Dünyanın hareketine bağlı olarak savrulan rüzgarlar 30º enlemlerinde çöker, 60º enlemlerinde karşılaşırlar. Harekete bağlı oluşan basınç merkezleri dinamik basınçlardır.
Aynı basınç değerine sahip noktaların birleşmesiyle çizilen eğriye İzobar (eş basınç) eğrisi denir. Bu eğrilerle çizilen haritalara ise İzobar Haritası denir.
Dünyanın hareketine bağlı olarak savrulan rüzgarlar 30º enlemlerinde çöker, 60º enlemlerinde karşılaşırlar. Harekete bağlı oluşan basınç merkezleri dinamik basınçlardır.
Aynı basınç değerine sahip noktaların birleşmesiyle çizilen eğriye İzobar (eş basınç) eğrisi denir. Bu eğrilerle çizilen haritalara ise İzobar Haritası denir.
Özellikle tropikal alanlarda görülen, yüksek basınç farklarından oluşan, yıkıcı etkilere sahip, çok hızlı esen rüzgarlardır.
Ülkelere göre farklı isim alırlar: Kasırga, Tayfun, Tornado, Willy Willy
Ülkelere göre farklı isim alırlar: Kasırga, Tayfun, Tornado, Willy Willy
Belli bölgelerdeki yerel koşullara bağlı olarak oluşan rüzgarlardır.
a. Meltemler
Dünyanın günlük hareketine bağlı olarak gün içerisinde bir yerde yaşanan sıcaklık farklılıklarına bağlı oluşan rüzgarlardır.
Deniz Meltemi: Gündüz, denizden karaya doğru esen rüzgardır. Ege Bölgesinde bu rüzgara "imbat" adı verilir.
Kara Meltemi: Gece karadan denize doğru esen rüzgardır.
Vadi Meltemi: Gündüz vadiden dağa doğru esen rüzgardır.
Dağ Meltemi: Gece dağdan vadiye doğru esen rüzgardır.
b. Sıcak Yerel Rüzgarlar
Rüzgarlar geldikleri bölgenin özelliklerini taşır. Sıcak yerel rüzgarlar ise sıcak yerlerden estikleri için geldikleri yeri ısıtırlar.
Föhn Rüzgarı:
Dağa çarpıp yükselen hava her 100 metrede 0,5ºC sıcaklık kaybeder ve yağış getirir, dağı aştığında ise hızla aşağı inerken her 100 metrede 1ºC sıcaklık kazanırlar.
Ülkelere göre farklı isimler alırlar: Föhn, Hamsin, Sirokko
c. Soğuk Yerel Rüzgarlar
Ülkelere göre farklı isimler alırlar: Mistral, Bora, Krivetz
a. Meltemler
Dünyanın günlük hareketine bağlı olarak gün içerisinde bir yerde yaşanan sıcaklık farklılıklarına bağlı oluşan rüzgarlardır.
Deniz Meltemi: Gündüz, denizden karaya doğru esen rüzgardır. Ege Bölgesinde bu rüzgara "imbat" adı verilir.
Kara Meltemi: Gece karadan denize doğru esen rüzgardır.
Vadi Meltemi: Gündüz vadiden dağa doğru esen rüzgardır.
Dağ Meltemi: Gece dağdan vadiye doğru esen rüzgardır.
b. Sıcak Yerel Rüzgarlar
Rüzgarlar geldikleri bölgenin özelliklerini taşır. Sıcak yerel rüzgarlar ise sıcak yerlerden estikleri için geldikleri yeri ısıtırlar.
Föhn Rüzgarı:
Dağa çarpıp yükselen hava her 100 metrede 0,5ºC sıcaklık kaybeder ve yağış getirir, dağı aştığında ise hızla aşağı inerken her 100 metrede 1ºC sıcaklık kazanırlar.
Ülkelere göre farklı isimler alırlar: Föhn, Hamsin, Sirokko
c. Soğuk Yerel Rüzgarlar
Ülkelere göre farklı isimler alırlar: Mistral, Bora, Krivetz